SKÁLD.IS

Ótemjur eftir Kristínu Helgu Gunnarsdóttur er spennandi saga þar sem fjallað er um aðkallandi samfélagsmál. Í forgrunni eru félagsleg réttindi barna og þörfin fyrir öryggi, ástúð og umhyggju. Söguhetjan, hin þrettán ára gamla Lukka, hefur alist upp við óreglu og bág kjör en í þessum ólgusjó hefur amma hennar verið akkerið. Þegar hún fellur frá stendur Lukka ein eftir og þarf að heyja baráttu við kerfi sem er henni andsnúið. Leiðin liggur norður í Skagafjörð en þar bíður áreiðanleg fósturfjölskylda sem amma Lukku hafði sérvalið fyrir andlát sitt í von um að þannig mætti forða dótturdótturinni frá því að lenda á þvælingi milli vonlausra úrræða. Þrátt fyrir alvarlegt umfjöllunarefni er frásögnin bæði hröð og leikandi og Kristín Helga tekst í bók sinni á við efnið af næmni og frásagnargleði. Myndin sem teiknuð er upp er langt frá því að vera svarthvít, persónurnar eru hvorki algóðar né alvondar – ekki einu sinni þær sem ítrekað bregðast skyldum sínum. Um leið er afstaða höfundar skýr: Öll börn eiga að njóta bæði verndar og frelsis. Í bókinni eru þessi brýnu málefni sett í víðara samhengi, því réttindi barna snúa ekki síst að rétti þeirra til að tengjast ósnortinni náttúrunni og söguna má einum þræði lesa sem áminningu um að standa jafnframt vörð um hana. Ótemjur er vel skrifuð og spennandi saga um þjóðfélagshóp sem brýnt er að fjalla um.

Í Reykjavík barnanna er farið yfir sögu borgarinnar frá upphafi, hvernig Reykjavík þróaðist frá landnámi til þeirrar borgar sem við þekkjum í dag. Bókin er myndlýst sagnfræðirit og hver opna í raun sjálfstæður kafli þar sem fjallað er um afmarkaðan þátt í sögu borgarinnar. Reykjavík birtist lesanda á stórum opnumyndum sem víkingaþorp, sveit, þorp, kaupstaður og að lokum borgin sem við þekkjum í dag. Bókin er skrifuð á aðgengilegu máli fyrir börn og textinn er upplýsandi og áhugaverður. Þetta er önnur bókin sem þær Margrét Tryggvadóttir og Linda Ólafsdóttir vinna saman með góðum árangri en áður hefur komið út eftir þær Íslandsbók barnanna, og hlaut Linda þessi sömu verðlaun fyrir myndlýsingar í henni. Myndlýsingar Lindu hafa mjög klassískt yfirbragð, feta vel einstigið á milli raunsæis og stíliseringar og dempaðir litirnir gefa heildarverkinu fallegan tón. Það er ljóst að til grundvallar liggur mikil heimildavinna; til að endurspegla sem best anda hvers tímabils þarf að huga að öllum smáatriðum, hvort sem það er í byggingum eða klæðnaði fólks. Linda hefur unnið fagurlega úr efnivið sínum, mjólkurflöskur úr gleri í nestistíma, kennari að skenkja börnum lýsi úr lýsiskönnu og panell á veggjum skólastofu fanga vel tíðarandann og segja merkilega sögu samhliða þeirri sem kemur fram í textanum. Reykjavík barnanna er metnaðarfullt sagnfræðirit með grípandi og fræðandi myndum sem höfðar til barna á öllum aldri.

Franska verðlaunabókin Eldhugar: Konurnar sem gerðu aðeins það sem þær vildu er byggð á teiknimyndasögum sem teiknarinn og rithöfundurinn, Pénélope Bagieu, gerði upphaflega fyrir franska dagblaðið Le Monde. Bókin hefur verið þýdd á fjölmörg tungumál en sögurnar hafa þar að auki komið út sem stuttar teiknimyndir og eru íslenskum börnum kunnar úr barnatíma sjónvarpsins. Á myndasöguformi eru sagðar þrjátíu sögur af konum sem settu, hver með sínum hætti, mark sitt á mannkynssöguna. Teikningar Bagieu og efnistök gera bókina að einstöku verki. Myndirnar eru andríkar og gæða söguhetjurnar lífi og tónninn í myndasögutextanum persónulegur og hlýlegur. Konurnar sem Bagieu kýs að fjalla um eru æði ólíkar og Eldhugar er ekki dæmigerð afrekskvennabók í þeim skilningi, því hin misheppnaða stúlknasveit The Shaggs, leikkonan ógurlega Margaret Hamilton og dægurstjarnan Christine Jorgensen sköruðu alls ekki fram úr á sínu sviði. En sögur þeirra eru samt sem áður einstakar, þær fjalla um mannlega reisn og eru sagðar frá hispurslausu sjónarhorni kvenna og saman mynda konurnar þrjátíu í Eldhugum fjölskrúðugan hóp af kvenhetjum frá ólíkum tímabilum í mannkynssögunni, af ólíkum stéttum og frá öllum heimshornum. Þýðing Sverris Norland er vandlega unnin. Tónninn er bæði hlýlegur og lestrarhvetjandi og fallegur, handskrifaður textinn eykur þau áhrif. Stíllinn er hnitmiðaður, málfarið fágað og gagnsætt og þýðingin fellur í alla staði vel að myndasöguforminu. Hér er á ferðinni sígilt og vandað verk sem mun gleðja unga lesendur um ókomin ár.