Soffía Auður Birgisdóttir∙14. desember 2020
AÐ VERA EÐA EKKI VERA. Kyrralífsmyndir
Linda Vilhjálmsdóttir. Kyrralífsmyndir. Reykjavík: Mál og menning 2020
Snemma í sumar sendi Linda Vilhjálmsdóttir frá sér ljóðabókina Kyrralífsmyndir, sem líklega er fyrsta ljóðabókin sem er innblásin af Covid-faraldrinum.
Bókin er í formi nokkurs konar ljóða-dagbókar og skiptist í sjö hluta sem merktir eru með dagsetningum, frá 21. mars til 26. maí. Kaflaskil eru einnig mörkuð með svarthvítum ljósmyndum af fuglum á flugi, hröfnum og mávum.
Myndir og texti skapa andstæður í bókinni. Myndirnar sýna allar fugla á flugi, sem kalla má hefðbundið frelsistákn, og eru í andstöðu við myndir ljóðanna af kyrralífi manneskjunnar, sem er niður-njörvuð og staðbundin vegna farsóttarinnar.
Myndirnar tók Linda á símann sinn þegar hún fór í göngutúra á tímum fyrstu bylgju Covid-19 en hönnuður bókarinnar, Alexandra Buhl, sá um myndvinnslu og ljær myndunum skemmtilega dulúðugt yfirbragð sem undirstrikar furðulega stemningu síðastliðins vors þegar allir voru varir um sig og jafnvel óttaslegnir:
renni augunumyfir gangana milli rekkannaí nýlenduvörudeild búðarinnarskýst síðan eins og þjófurmeð innkaupalistamilli hillnannaog ryð vörum ofan í körfunavið afgreiðsludamanhorfumst tortryggnar í augumeðan við metum í huganumbilið á milli okkarhún með bláa latexhanskaég með hvíta
Lindu tekst vel að draga upp myndir af ástandinu og endurskapa andrúmsloftið sem ríkti á tímum fyrstu bylgju Covid-19; kyrrstöðuna, einmanaleikann, varúðina og tortryggnina. Reglulegir fundir Almannavarna vekja skemmtileg hugrenningartengsl hjá skáldinu sem líkir þeim við trúarathöfn – enda efuðust fáir um orð æðstuprestanna í upphafi:
horfi samviskusamlegaá sjónvarpsmessunakveiki á kerti klukkan tvöog spenni greipar um sprittklútinnmeðan æðstuprestarnirleiða okkur gegnum farsóttarritúaliðreglur um handþvottsamkomubann sóttkví og einangruntölur um smitaða sjúka og látnaog spána um framhaldslíf mannkynsþótt ástandið fari versnandier trúin á samtakamáttinnvaxandi
Varúðin og gætnin nær inn í skáldskapinn sjálfan og ljóðskáldið sjálft fer með að öllu með gát þótt það finni hjá sér þörf fyrir að tjá sig og skapa:
eitteilífðar smáljóðí hæfilegri fjarlægðsem snertir mannsbörninsamt
Og við könnumst við þessa rödd ljóðskáldsins, Lindu Vilhjálmsdóttur, ekki síst í smámyndum á borð við þetta ljóð:
eftir hléværi réttláttað við fengjum að rísa uppsamaní jafnrétti og frelsi
En öllu má venjast, þótt illt sé, eins og kemur fram í eftirfarandi ljóði:
furðulegtað finna það á eigin skinni hversufljótt mannskepnanlagar sig að viðvarandi streituhversu fljóttsjokkið vegna slæmra fréttadofnar og deyr úthversu fljótttölur um smitaða og sjúkaverða hversdagsleg tíðindihversu fljóttfarið er að meta mannskaðaeftir skyldleika
Hér hefur verið áréttað að Kyrralífsmyndir eru ljóð sem verða til í fyrstu bylgju Covid-19 og bókin kom út áður en ferðasumarið mikla skall á þegar Íslendingar fóru að ferðast innanlands svo um munaði. Líkt og meginpartur þjóðarinnar gerði á þeim tíma virðist ljóðmælandinn hafa trúa því að þegar fyrsta bylgja rynni sitt skeið værum við sloppin fyrir vind:
eins víst að viðsem sluppum með skrekkinnminnumst þess alla okkar tíðhvernig blóðið varð heitaraog loftið tærara í samkomubanninuá tímum kórónuveirunnarog eins víst aðum þessa vá verði saminangurvær sönglög sem ómaí eyrumkomandi kynslóðameðan heimurinn endist þeim
En við sem höfum þurft að þreyja aðra bylgju og þriðju bylgju og munum líklega þurfa að þreyja fjórðu bylgju, meðan við bíðum bólusetningarinnar miklu, ættum að taka undir með ljóðmælanda Kyrralífsmynda og kyrja saman:
að veraeða vera ekkistaðfösteða staðfasturþað er málið