SKÁLD.IS

Konur skrifa um konur sem skrifa

Jóna Guðbjörg Torfadóttir22. júlí 2019

VÍNBLÁ STEMNING

Ljóðabókin Vínbláar varir kom út hjá bókaforlaginu Skriðu síðastliðinn mars og er hún önnur ljóðabók Sigurbjargar Friðriksdóttur en hún sendi frá sér ljóðabókina Gáttatif árið 2016. Vínbláar varir telur 69 síður og geymir 29 ljóð sem öll eru býsna stutt og hnitmiðuð, utan eitt sem teygir sig yfir nokkrar síður. Sigurbjörg segir ljóðin ekki vera persónuleg og engu líkara en að ort sé í gegnum hana. Ljóðin hafa þó mörg hver yfirbragð persónulegrar reynslu og einlægni, óháð því hver ljóðmælandinn er.

Nokkur ljóðanna geyma býsna áhrifamiklar myndir af ofbeldisfullu sambandi. Titill bókar og upphafsljóð slá þann tón strax í upphafi:

Í aðsigi
 
undir augnlokum
blóðhlaupin hvíta
óboðinn gestur
hreiðrar um sig
í húsinu
rauðvínsleginn
himinn
hvolfist yfir (7)
 

Þá liggur ljóðmælandinn með vínrauðu varirnar ekki í djúpum dali og lætur þar hugann reika, líkt og ljóðmælandi Ferðaloka Jónasar Hallgrímssonar, heldur „á köldu gólfinu / úfin grá og guggin“ (9) í hálfhrundu húsi með vatnsblandaðan landa innan seilingar. Síðan kemur drykkjufélaginn með flösku „í haustlitunum“ og saman skála þau „fyrir myrkrinu / í myrkrinu“ (21).

Sambandið er markað af ósætti og erjum og í stað ástar er það dauðinn sem „umvefur okkur / í grasinu“ (27). Sjúkt sambandið virðist einkennast af stjórnun og meðvirkni og það fylgja því mikil átök að losna úr því:

Spunavefur
 
björt augu þín
daðrandi tunga
mjúkur faðmur
gljáfægðir draumar
myrk augu þín
niðrandi tunga
harður hnefi
blóðrispaðar martraðir (25)

 

Aðför
 
þegar ég opnaði
dyrnar
óraði mig ekki
fyrir því
að einn daginn
þyrfti ég
að skella þeim
á hæla þér
af öllum
lífs og sálar
kröftum (39)
 

Er á líður ljóðabókina verður dauðinn fyrirferðameiri, það er farið með þakkargjörð, sem geymir minningarorð og kveðju (55-61), og bróðir, sem ljóðmælandi aldrei átti, er kvaddur (63). Að lokum má sjá nokkurs konar óð til náttúrunnar eða jafnvel afturhvarf:

Bergnumin
tónar
steinhörpunnar
laða þig áfram
að miðju hringsins
líkt og nautið
tilbúin að hefja leikinn
lýtur höfði
yfirfull áhorfendastúkan
steinrunnin
þegar hljómtærir
tónarnir
sprengja
hjarta þitt (69)
 

Í þessu lokaljóði er dregin upp nokkuð rómantísk mynd af náttúrunni sem heillar til sín manneskjuna svo að þau renna saman í eitt. Hjartað springur og það fjölgar því í steinrunninni áhorfendastúkunni þaðan sem hægt er að fylgjast bergnumin með næstu leikum. Dauðinn hefur vikið fyrir, eða felst í, alltumlykjandi náttúrunni með sitt sjónarspil. Þetta er býsna myndrænn endir á ljóðabók sem er vís með að snerta við ýmsum.