MIA WALLACE, FROÐUFELLANDI NAUT OG GRÆNN SMOOTHIE
Sigríður Soffía Níelsdóttir. Til hamingju með að vera mannleg. JPV útgáfa. 2023, 108 bls.
Ljóðabókin Til hamingju með að vera mannleg eftir Sigríði Soffíu Níelsdóttur kom út 1. apríl og í kjölfarið rataði dansverk, byggt á textum hennar, á fjalir Þjóðleikhússins. Verkið þótti vel lukkað og var tilnefnt til þriggja Grímuverðlauna og sömuleiðis hefur bókin fengið góðar viðtökur.
Sigríður Soffía er með BA gráðu í samtímadansi frá Listaháskóla Íslands og hún lauk MBA gráðu frá HR árið 2020. Hún hefur smíðað ýmis dansverk en er einna þekktust fyrir flugeldaverk sín sem bæði hafa verið sýnd hér á landi og erlendis. Til hamingju með að vera mannleg er hennar fyrsta bók og fjallar hún um krabbameinsmeðferð sem Sigríður Soffía gekk í gegnum á meðan covid herjaði á landann.
Ljóðabókin er stútfull af ljóðum á 108 blaðsíðum en geymir ekkert efnisyfirlit. Ljóðin eru flest ein til tvær blaðsíður og uppsetning þeirra næsta hefðbundin ef frá eru talin fáein styttri ljóð sem eru ýmist á hvolfi eða á hlið. Þá geymir eitt ljóðanna skýringarmynd af hringferð æfingaprógramms og titill er settur upp eins og stærðfræðiformúla. Þetta eru skemmtileg uppbrot á bókinni. Titill bókar er sóttur í orð ónafngreinds læknis á krabbameinsdeild sem er vísað til á upphafssíðum bókar: „Það eru ekki læknar eða spítalar sem þú hræðist. Það er óvissan sem hræðir þig og það er mannlegt að óttast hið ókunna. Svo til hamingju með að vera mannleg.“ (bls. 7)
Ljóð Sigríðar Soffíu eru afar einlæg og mörg hver áhrifamikil. Það er þó jafnan stutt í kímnina og mörg ljóðanna geyma frjótt myndmál og skemmtilegar tengingar, líkt og sjá má í eftirfarandi ljóði sem dregur upp býsna hugkvæma og óvænta mynd, einkum fyrir þá lesendur sem þekkja bíómyndina:
Sigríður Soffía leiðir okkur í gegnum krabbameinsmeðferðina og er það þannig úr garði gert að auðvelt er að finna til með henni og þeim sem að henni standa. Við fylgjum henni eftir allan tilfinningaskalann; hún er „hafið“, „stormur“, „þoka“, „þrumuveður“, „breytileg átt“ (bls. 23) og jafnvel „froðufellandi naut í sláturbílnum“ (bls. 35).
Ljóðið „Undir“ lýsir því vel hvaða áhrif lyfin hafa á Sigríði Soffíu. Í heila viku líður henni líkt og hún liggi í gruggugum og köldum sjó; henni liggur við drukknun, hún er örmagna og veit varla af sér en á áttunda degi hjarnar hún við og á nokkra góða daga. Á 13. degi er sælan frá og kvíðinn tekur við: „Dagur 13 / guð minn góður á ég að gera þetta aftur …“ Á degi 14 hefst allt saman að nýju (bls. 36-37).
Sigríður Soffía á góða að sem styðja hana en hún á líka tvö ung börn sem hún getur illa sinnt en reynir að hlífa við veikindum sínum:
Sigríður Soffía reynir að vera börnum sínum stoð en meðferðin tekur úr henni allan þrótt; hún er „gangandi skuggi“ (bls. 56) Líf hennar er á hvolfi og er því uppsetningin á stuttu ljóði án titils á bls. 62 mjög við hæfi:
Lífsgleðin er horfin og dauðinn sínálægur, „hann andar ofan í hálsmálið á mér“ (bls. 72) Það er því mikill léttir þegar lyfjagjöfunum lýkur en krabbameinsmeðferðinni er þó ekki lokið. Sigríður Soffía þarf að fara í skurðaðgerð og þá þarf hún að leggja allt sitt traust á lækninn:
Þegar meðferð er lokið situr áfallið eftir. Sigríður Soffía lýsir því hvernig hún tekst á við það með hugleiðslu og hjálp ástvina. Henni tekst að tengjast sjálfri sér aftur og stendur að lokum uppi sem sigurvegari. Til að kóróna sigurinn býður forsetinn á Bessastöðun henni í pönnukökur (bls. 105) en þar voru Sigríði Soffíu veitt Íslensku bjartsýnisverðlaunin. Bókinni lýkur síðan með sátt Sigríðar Soffíu „með að vera mannleg“ (107).
Myndirnar af Sigríði Soffíu eru fengnar af vefsíðu Þjóðleikhússins