SKÁLD.IS

Konur skrifa um konur sem skrifa

Magnea Þuríður Ingvarsdóttir 8. janúar 2024

SÁLMASKÁLDIÐ

Guðrún Guðmundsdóttir frá Melgerði er afmælisbarn dagsins.

Hún fæddist 8. janúar árið 1889, fyrir 135 árum. Í heimildum um hana segir svo:

Guðrún var fædd í Melgerði Fellshreppi á Ströndum en fluttist ung með manni sínum til Hvammstanga í Húnavatnssýslu. Seinna á lífsleiðinni veiktist hún illa og var bundin við hjólastól. Guðrún var mjög trúuð kona og orti bæði ljóð og sálma sem m.a. hafa birtst í sálmabókum. Þá gaf hún út margar ljóðabækur sem og endurminningar sínar er hún nefndi Endurskin 1962. Inná Ísmús er líka ýmislegt að finna eftir hana.

 

Í ljóðabókinni hennar Kveðjubros sem út kom árið 1958 en þá var Guðrún tæplega sjötug að aldri kemur fram í formálanum, sem ritaður var af Sigurbirni Á. Gíslasyni, að hún hafi verið fædd á Kollafjarðarnesi í Strandasýslu, en að hún hafi kennti sig við Melgerði vegna þess að það var ,,lítill bæjarkofi í Kollafirði í Strandasýslu, sem ég sjálf kom upp með aðstoð Guðs og góðra manna handa foreldrum mínum heilsulitlum” Ennfremur segir þar að árið 1944 hafi komið út ljóðakverið Söngur dalstúlkunnar eftir hana. Þar rakst ég á, segir Sigurbjörn, ljóð sem vakt sérstaka eftir tekt mína. Það var saknaðarljóð, (er Fellskirkja var kvödd, og auk þess var ljóðið ort af tvítugri stúlku um það leyti, sem aldarandinn taldi sjálfsagt að fækka skyldi kirkjum og prestaköllum).

 

 

 

Margir könnuðust auk þess við Guðrúnu því að Kristlegt vikublað hefur árum saman flutt fjölmörg ljóða hennar. Í formálanum kemur fram eins og áður sagði að Guðrún hafi flutt til Hvammstanga með manni sínum Hallgrími Ebenesarsyni. Eftir lát hans árið 1953 hafi hún hún verið rúmföst í ein sjö ár, lengst af á Grund í Reykjavík. Hún hafði miklar höfuðkvalir en orti samt nær daglega og þá oftast sálma einkum sér til hugarhægðar og hressingar og einnig líka fyrir samferðafólk sitt sem sendi henni fleiri þakkarbréf en nokkur annar vistmaður á Grund hafi fengið. Við útgáfu [bókarinnar] Kveðjubros vonast Guðrún eftir því að ljóðin verði til blessunar lesendum og að öll raunabörn fái styrk til að brosa gegnum tárin.

Það er gaman að segja frá því að Guðrún er ein fárra kvenna sem eiga ljóð í íslenskum sálmabókum. Aðrar konur eru Ólöf á Hlöðum og Lilja. Ljóð Guðrúnar sómir sér vel í sálmabókinni en þó eru þau ansi mörg sem hefðu einnig sómt sér vel þar því Guðrún var mikið sálmaskáld, þess bera ljóðin hennar vitni. Hér er eitt fallegur jólasálmur sem mætti alveg lesa nú í kjölfar jólanna.

 

         Hið sanna jólaljós

Jólanna ljós vor Jesús Kristur er,
vort jóla barn.
Kærleikans ljós hans mikila birtu ber
og bræðir hjarn.
Hann kom að færa frið í hjarta manns,
frelsi og náð, það jólagjöf er hann.
 

 

Það má alveg leiða líkum að því að ekki hafi verði mikið gert ráð fyrir konum sem sálmaskáldum hvorki nú né endranær. Rannsóknir sýna líka að þó svo að konur hafi og eru að stærstum hluta iðkendur trúarinnar þá eru það alla jafnan karlar sem hirða bæði sæmdina sem og launin sem tilfalla innan hennar. En eitt er víst að Guðrún orti mikið og var trúuð kona. Svo við skulum minnast hennar hér og nú.

Guðrún lést árið 1982.

Heimildir:
Þórarinn Elís Jónsson, ljóðabækur hennar og sálmabók 1972