SKÁLD.IS

Konur skrifa um konur sem skrifa

Steinunn Inga Óttarsdóttir11. mars 2021

UPPREISN GEGN SKYNSEMI OG MÆLIKVÖRÐUM - Arndís Þórarinsdóttir

Það er ekki hægt að segja annað en að Arndís Þórarinsdóttir (1982) hafi slegið í gegn á sínum 10 ára rithöfundarferli. Fyrsta bók hennar, Játningar mjólkurfernuskálds, kom út 2011 og sama ár hreppti hún nýræktarstyrk Bókmenntasjóðs og árið eftir var bókin tilnefnd af Félagi fagfólks á skólasöfnum til norrænu barnabókmenntaverðlaunanna. Bók hennar Nærbuxnanjósnararnir var tilnefnd til Íslensku bókmennta-verðlaunanna í flokki barna- og ungmennabóka árið 2019.

Hún hlaut íslensku bókmenntaverðlaunin 2020 í flokki barna- og unglingabóka (ásamt Huldu Sigrúnu Bjarnadóttur) og barnabókmenntaverðlaun Guðrúnar Helgadóttur (ásamt Huldu Sigrúnu Bjarnadóttur) og var einnig tilnefnd fyrir ljóðabókina Innræti. Um það verk segir í umsögn dómnefndar: „Í þessari fyrstu ljóðabók Arndísar Þórarinsdóttur er að finna leiftrandi lýsingarnar á meitluðum og frumlegum efnistökum sem skilja mikið eftir sig.“

Ljóst er að hún er rík af sköpunargáfu og af henni er mikils að vænta. Þegar hún veitti bókmenntaverðlaununum viðtöku sagði hún m.a. í ræðu sinni (heimild: mbl).:

„Þegar ég byrjaði að fást við skrift­ir hafði ég mjög jarðbundna af­stöðu til þeirra. Þetta var starf sem byggðist á gagn­reynd­um aðferðum sem hægt var að læra. Með þjálf­un yk­ist fimi og með því að sitja við tölv­una átta tíma á dag, fimm daga vik­unn­ar væri auðvelt að reikna út af­kasta­hraða og skila sóma­sam­leg­um afurðum með reglu­legu milli­bili.

Mér leidd­ist tal um dulúð starfs­ins. Flest­um öðrum stétt­um lukk­ast að sneiða hjá orðinu gald­ur þegar þær skrifa starfs­lýs­ingu.

Eft­ir nokk­ur ár á þessu und­ar­lega sviði hef ég samt – þvert gegn vilja mín­um – kom­ist að þeirri niður­stöðu að störf lista­manna séu í grunn­inn óskilj­an­leg og að það sem ég taldi áður há­timbraðar klisj­ur er ágæt­is­ lýs­ing á veru­leika.

Sköp­un­in er gald­ur. Stund­um er fljót­leg­asta leiðin að settu mark­miði að leggja tíma­bundið niður störf. Ofan á allt annað birt­ist svo jafn­an fleira í text­an­um en höf­und­ur vissi að hann kynni frá að segja, af því að und­irvit­und­in – und­irvit­und­in er mik­il­væg­asti vinnu­fé­lag­inn.

Þetta hef­ur reynst mér nokk­urt áfall.

Við lif­um á tím­um skyn­semi, mæl­an­legra af­kasta og krafna um hagræðingu og aukna fram­leiðni. Grunn­for­send­an er sú að mann­anna verk falli und­ir slíka mæli­kv­arða.

Af­köst rit­höf­und­ar­ins, á hinn bóg­inn, eru oft bein­lín­is nei­kvæð. Í dags­lok höf­um við iðulega fargað fleiri orðum en þeim sem eft­ir standa. Það að ein­hverj­um bók­um sé nokkru sinni lokið með þessu vinnu­lagi er staðreynd sem ég ímynda mér að Excel-skjöl­um heims­ins yrði mjög brugðið að heyra af.

Þetta ósam­ræmi í veru­leik­an­um hef­ur valdið mér nokkr­um heila­brot­um, sem leiða til spurn­inga um það af hverju ein­hver leyfi sér þessa upp­reisn gegn skyn­semi og mæli­kvörðum, að sinna ritstörf­um.

Og þá neyðist ég til þess að ganga enn lengra og leyfa mér að segja að hvöt­in til þess að segja sög­ur sé köll­un. Köll­un til þess að helga sig rann­sókn­um á mennsk­unni og tungu­mál­inu með verk­fær­um frá­sagn­arlist­ar­inn­ar. Og köll­un er eitt­hvað sem hef­ur jafn­vel enn minna pláss í nú­tím­an­um en gald­ur.

Þessi tog­streita ætti að vera óbæri­leg, en hún er það samt ekki, af því að þótt verklag lista­manna falli illa að viðmiðum sam­fé­lags­ins á list­in sjálf sinn ótví­ræða sess í því. Það er ómet­an­legt að búa í sam­fé­lagi þar sem er talað um sög­ur, sög­ur eru lesn­ar og sög­ur eru rann­sakaðar og metn­ar. Það skipt­ir máli að búa í sam­fé­lagi sem stend­ur ekki á sama um bæk­ur.“

Mynd af Arndísi: Forlagið

 

 

Tengt efni