SKÁLD.IS

ARMELÓ TILNEFND TIL BÓKMENNTAVERÐLAUNA NORÐURLANDARÁÐS

Nú liggja fyrir tilnefningar Íslands til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs 2025 en þær eru skáldsögurnar Armeló eftir Þórdísi Helgadóttur og Nátt­úru­lög­mál­in eft­ir Ei­rík Örn Norðdahl. 

Samtals eru 14 verk tilnefnd til verðlaun­anna en sam­eig­in­leg nor­ræn dóm­nefnd vel­ur vinn­ings­hafann. Það verður til­kynnt um hvaða verk ber sigur úr býtum 21. októ­ber og verða verðlaun­in af­hent viku síðar í Stokkhólmi. Verðlauna­haf­inn hlýt­ur verðlauna­grip­ ásamt 300 þúsund dönskum krón­um sem eru rúm­ar 5,8 millj­ón­ir ís­lenskra króna.

Íslensku dóm­nefnd­ina skipa Kristján Jó­hann Jóns­son, Silja Björk Huldu­dótt­ir og Soffía Auður Birg­is­dótt­ir, sem er varamaður. Umsögn hennar um Armeló er eftirfarandi:

 

Í skáld­sög­unni Armeló býður Þór­dís Helga­dótt­ir les­end­um í óvenju­legt ferðalag sem er í senn seiðandi, marg­slungið og spenn­andi. Verkið hverf­ist um konu sem veit fátt verra en að ferðast. Í upp­hafi bók­ar er Elf­ur engu að síður stödd í smá­bæ á meg­in­landi Evr­ópu í miðri hita­bylgju að sum­ar­lagi ásamt Birgi, eig­in­manni sín­um.

Þegar Birg­ir hverf­ur skyndi­lega ásamt öll­um far­angri þeirra hjóna og bíln­um sem þau ferðuðust í eru góð ráð dýr. Fram til þessa hef­ur fram­taksleysi ein­kennt líf Elf­ar, en þess­ar und­ar­legu kring­um­stæður neyða hana til at­hafna og fyrr en var­ir held­ur hún fót­gang­andi beint af aug­um út í skóg í nokk­urs kon­ar píla­gríms­ferð án þess að vita hvar hún muni að lok­um enda. Við tek­ur marglaga för á mörk­um fant­as­íu og raun­sæ­is þar sem höf­und­ur nýt­ir sér dul­speki, gó­lem- og tvífaram­innið með skap­andi og fersk­um hætti til þess meðal ann­ars að beina sjón­um að þeim áskor­un­um sem við stönd­um frammi fyr­ir í sam­tím­an­um.

Við sögu kem­ur ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækið Nanor­et sem hef­ur það að mark­miði að út­rýma öll­um augn­sjúk­dóm­um heims­ins og nýt­ir slag­orðið „seeing cle­ar­ly“ eða skýr sýn. En hvað felst í því að sjá skýrt og hvernig tengj­ast stoln­ar augn­himn­ur áform­um for­svars­manna fyr­ir­tæk­is­ins? Hvað ger­um við þegar sann­leik­ur­inn leyn­ist und­ir yf­ir­borðinu og mögu­lega úr aug­sýn? Hvernig tækl­um við það þegar sann­leik­ur­inn blekk­ir og blekk­ing­in virk­ar raun­veru­legri en veru­leik­inn? Og hvernig nálg­umst við sann­leik­ann í heimi þar sem of­gnótt upp­lýs­inga vill­ir okk­ur svo auðveld­lega sýn? Hvenær þekkj­um við raun­veru­lega aðra mann­eskju, nú eða okk­ur sjálf? Til­vist­ar­leg­ar og frum­speki­leg­ar spurn­ing­ar á borð við þess­ar eru áber­andi í Armeló og bland­ast með kraft­mikl­um hætti sam­an við vanga­velt­ur um per­sónu­leika, sjálfs­vit­und og ímynd­ar­sköp­un. Í skáld­sög­unni tekst höf­und­ur einnig á heill­andi hátt á við áleitn­ar spurn­ing­ar um sam­kennd og svik.

Þór­dís býður les­end­um upp í tryllt­an dans og þeyt­ir þeim í ótelj­andi hringi þar sem hún ögr­ar skynj­un­inni með óvænt­um rang­öl­um, ólíku sjón­ar­horna mis­mun­andi sögu­per­sóna, skemmti­legu tímaflakki og fjöl­skrúðugu per­sónugalle­ríi. Í bland við góðan húm­or, ljóðræn­an stíl, yf­ir­nátt­úru­lega fléttu og sterkt mynd­mál skap­ar Þór­dís ein­stak­lega hríf­andi rúss­íbanareið fyr­ir for­vitna og hug­rakka les­end­ur.